29 آذر 1291 خورشیدی براساس مقاوله نامه تهران شهر لرنشین خانقین برای همیشه از ایران جدا شد، نه در این سو نه در آن سوی مرز کسی از تاریخ مظلومانه این شهر چیزی بیاد ندارد...
سامان فرجی بیرگانی: جغرافیای انسانی لر ، سرزمینی فراتر از آن خط سیری است که به موازت زاگرس از غرب ایران به سمت جنوب و کرانه های خلیج فارس کشیده می شود، دوسال قبل در سفر خود به کردستان عراق تلاش نمودم تا حقایقی از لرهای عراق را در یابم.
از ذوق زدگی تا استقبال، و از تکذیب تا احساس خطر ، انتشار گزارش آن سفر، نظرات مختلفی را برانگیخت. اتهامهای ناروایی هم از برادران دو سوی مرز نصیب اینجانب و همسفر قبلی ام روانه شد، طوری که تا یکی دو سال، جسارت پرداختن به موضوع لرهای عراق را از دست دادم و مشغله های زندگی هم امکان پرداختن بیشتر به لرعراقی را از من سلب نمود، البته رهاورد آن سفر هم خالی از اشکال نبود، بیشتر به نقل به مضمون نظریات دیگران در خصوص لر گذشت، از جمله موضوع جمعیت لرهای عراق که ذکر عدد دو میلیونی در گزارش قبلی ام بعدها دور از حقیقت و غلو آمیز خوانده شد.نکته ای که در اینجا قابل ذکر است آن است که اگرچه ممکن است میان واقعیت و آنچه بیان می شود فاصله زیادی باشد، اما نباید چندان هم به ارایه دهندگان این اطلاعات و آمار بدبین بود و راه تخطئه آنها را در پیش گرفت، دلیل آنهم این است که همانطور که در ایران هیچ آمار دقیقی برای جمعیت لرها وجود ندارد، در عراق نیز همین وضعیت وجود دارد، و جزبا تحقیقات میدانی تنها با روش احتساب جمعیت شهرها و مناطق لرنشین ، برآوردی تخمینی از هویت فرهنگ لر محاسبه است.
نکته ی دیگری که قابل ذکر است این است که واکنش ها و تردیدهایی که به گزارشهای مربوط به لرهای عراق منتهی شد، بیانگر این واقعیت است که در حالیکه ازدیرباز دامنه های غربی زاگرس و جلگه بین النهرین در عراق همچون جلگه خوزستان در ایران، یکی از کهنترین سکونتگاه های قوم لر بوده، اما ما هیچ شناخت و تحقیق جدیدی از برادران همتبار خود در مناطق عراق نداریم. لذا پزوهشها و سفرهای بسیاری نیاز است تا موسیقی، آداب و زبان و سایر عناصر فرهنگی آنها شناخته و معرفی شود.
به هر روی دو سال پس از انتشار گزارش سفر اول ، فرصتی دست داد تا اینبار گامی شتابزده در خاک لرستان عراق یا باصطلاح برخی از فعالین لر عراقی« لرستان غربی» بگذارم.
ادامه مطلب ...
استان لرستان یکی از استان های غربی کشور است که از سمت شمال با استان های همدان و مرکزی، از شرق با اصفهان، از جنوب با خوزستان و از غرب با کرمانشاه و ایلام همسایه است.
بر اساس تقسیمات کشوری; در سال ۱۳۸۱ استان لرستان با مساحت ۲۸۰۶۴۰ کیلومتر مربع، دارای ۹ شهرستان با نام های الیگودرز، بروجرد، خرم آباد، دلفان، دورود، کوهدشت، ازنا، پل دختر و سلسله می باشد.
بنا به عقیده بسیاری از باستان شناسان، لرستان از چهل هزار سال پیش به وسیله اقوامی که به علت نداشتن خط، هویت آنها ناشناخته مانده، سکونت گاه بوده است. در این عهد، انسان پیش از تاریخ، در شکاف ها، غارها یا پناهگاه های سنگی زندگی کرده و از طریق شکار و جمع آوری دانه های وحشی امرار معاش می کرد. به طور کلی بازمانده های فرهنگی جوامع پیش از تاریخ لرستان; بیانگر آن است که این جوامع به تدریج مراحل تکامل فرهنگی از جمله دوره پارینه سنگی، میان سنگی، نوسنگی و شهر نشینی را پشت سر گذاشته اند. بدین ترتیب لرستان از نظر باستان شناسی یکی از مراکز مهم است; زیرا
گر چه سپاهان بهشت روی زمین است
لیک نیرزد به یک بهار بروجرد
(گویش بروجردی: وُوری یرد vūriyerd گویش خرم آبادی : وروگرد verugerd)
این شهر در شمال دشت حاصلخیز سیلاخور قرار گرفتهاست. قلل مرتفع گرّین از مجموعه رشته کوههای زاگرس مانند نواری شمال غربی تا جنوب شرقی آن را در بر گرفتهاند و سرابهای دائمی متعددی که از دامنه این کوهها جاری است در اقتصاد منطقه و توسعه شهر بروجرد نقش اساسی داشتهاند.
مینورسکی نام اصلی این شهر را ویروگرد و آن را منتسب به ویرو شاهزاده دوره اشکانی می داند در تقسیمات باستانی ایران، بروجرد و نهاوند دو نقطه شهری ماه نهاوند از توابع پهله از سرزمین ماد بودند حموله وزیر حکومت محلی آل ابی دلف از حکمرانان عرب خلفای عباسی که بین سالهای ۲۱۰ تا ۲۵۸ هجری در کرج ابی دلف ناحیه ای بین اراک و بروجرد امروزی ساکن شده بودند، به بازسازی بروجرد پرداخت و در آن منبری برپا کرد.
شهرهای ملایر و نهاوند در استان همدان، شازند در استان مرکزی و نیز دورود، خرمآباد و الشتر در استان لرستان در مجاورت بروجرد قرار دارند . از گذشتههای دور، این شهر دارای موقعیت ویژه ارتباطی بودهاست و همین مساله باعث زد و خورد و حوادث تاریخی متعدد در منطقه شدهاست. قرارگیری بر سر شاهراه تهران - خوزستان همچنان یکی از عوامل رونق اقتصادی منطقه به شمار میرود.
جمعیت شهر بروجرد بر اساس سرشماری سال ۱۳۸۵ مرکز آمار ایران ۲۲۹٬۵۴۱ نفر گزارش شدهاست. به این ترتیب، بروجرد از نظر میزان جمعیت، دومین شهر بزرگ لرستان و بیست و هشتمین شهر بزرگ ایران به حساب میآید. علاوه بر رونق کشاورزی و دامپروری در منطقه، شهر بروجرد بطور سنتی یکی از قطبهای داد و ستد در منطقه غرب ایران به حساب میآید و بازار این شهر همچنان بزرگ و پر رونق است.